Złote czasy na rynku siarki minęły

• Strona główna
• Artykuły
• Złote czasy na rynku siarki minęły

Data publikacji: 2015-04-13

Łączna globalna produkcja siarki, licząc wszystkie dostępne źródła wytwórcze, szacowana jest w ujęciu światowym na 78 mln ton rocznie. W Polsce działa jedyna na świecie kopalnia siarki. W 2013 r. została ona kupiona przez Grupę Azoty.

Rynek siarki w Polsce
Siarka pozyskiwana jest ze złóż siarki rodzimej i pirytów (proces produkcji niewymuszonej) i odzyskiwana z innych źródeł (proces produkcji wymuszonej). W naszym kraju podstawowym źródłem siarki są złoża siarki rodzimej występujące w północnej części Zapadliska Przedkarpackiego (w trzech obszarach: staszowskim, tarnobrzeskim i lubaczowskim). Należą one do największych na świecie. Zawartość siarki w skale wynosi średnio 25-30% (maksymalnie może dochodzić do 70%). Krajowe złoża siarki odkryto dość dawno, bo w 1953 r.

Cztery lata później rozpoczęła pracę kopalnia Piaseczno. W 1966 r. powstała pierwsza w Europie kopalnia otworowa – Grzybów. Trzy kolejne kopalnie: Jeziorko, Osiek i Basznia również prowadziły wydobycie w oparciu o tę metodę.

Według Państwowego Instytutu Geologicznego, udokumentowane zasoby siarki rodzimej wynoszą obecnie w Polsce ok. 510 mln ton. Od 2002 r. eksploatowane jest tylko złoże Osiek. Wydobycie odbywa się tam metodą wytopu podziemnego (metoda Frascha), która polega na wtłaczaniu do złoża wody o temperaturze powyżej 150°C, a następnie wyprowadzaniu stopionej siarki na powierzchnię za pomocą sprężonego powietrza. Ocenia się, że do wydobycia 1 tony siarki potrzebne jest 7,5–19 ton wody. Jest to ostatnia na świecie duża kopalnia siarki rodzimej. Aktualnie jej właścicielem jest Grupa Azoty Kopalnie i Zakłady Chemiczne Siarki Siarkopol. Największa w kraju firma chemiczna przejęła ją dwa lata temu za 320 mln zł, wygrywając walkę o jej zakup m.in. z Core Minerals Private Limited i Kopalnią Granitu Kamienna Góra. Po dokonaniu transakcji Grupa Azoty zadeklarowała realizację inwestycji w Siarkopolu za 30 mln zł. Do głównych zadań inwestycyjnych należy ustabilizowanie wydobycia siarki oraz zwiększenie poziomu i jakości jej granulacji.

Obecnie należąca do Grupy Azoty Kopalnia Siarki Osiek produkuje siarkę płynną i siarkę granulowaną. Proces granulacji odbywa się metodą bębnową. Spółka zajmuję się również wytwarzaniem siarki nierozpuszczalnej, siarki mielonej i płatkowanej.

Oferta polskiego producenta cechuje się jakością przewyższającą światowe normy. Trzy lata temu zakończona została budowa nowej instalacji do produkcji siarki nierozpuszczalnej o zdolności produkcyjnej 5 tys. ton/rok w Dobrowie. Koszt tej inwestycji wyniósł ponad 86 mln zł. Pozyskiwana tam siarka nierozpuszczalna występuje w postaci pudru o barwie żółtej z dodatkiem oleju naftenowego (20% lub 33%). Jest dostępna na rynku pod nazwą handlową Polsinex.

Technologia siarki nierozpuszczalnej stanowi własność patentową Grupy Azoty Siarkopol. Siarka ta jest także wykorzystywana w spółce do wytwarzania dwusiarczku węgla, którego spółka jest największym producentem w Europie. Dwusiarczek węgla służy jako półprodukt w przemyśle chemicznym do produkcji włókien wiskozowych i celofanu. Jest również wykorzystywany jako rozpuszczalnik w procesach ekstrakcji, do otrzymywania czterochlorku węgla, przy produkcji ksantogenianów, elastomerów i tworzyw sztucznych oraz jako surowiec do produkcji freonów. Dzięki niemu otrzymuje się też przyspieszacze wulkanizacji kauczuku i merkaptanu.

Blisko 80% sprzedaży Siarkopolu trafia na rynki zagraniczne. Największymi klientami firmy są Maroc Phosphore z Maroka, Lenzing, Michelin, Bridgestone. W Polsce największym konsumentem siarki płynnej są zakłady nawozowe wchodzące w skład Grupy Azoty. Jeszcze przed włączeniem Siarkopolu do Grupy Azoty, fabryka w Policach kupowała siarkę od spółki z Grzybowa za ponad 400 mln zł. Oprócz dostaw z grzybowskiego Siarkopolu, Grupa Azoty zaopatruje się obecnie w siarkę od spółek petrochemicznych.

W naszym kraju ok. 80% siarki przeznaczane jest do produkcji kwasu siarkowego; kolejne 4-11% idzie na potrzeby wytwarzania dwusiarczku węgla i innych związków chemicznych. W ujęciu światowym produkcja kwasu siarkowego również pochłania większość wyprodukowanej siarki. Kwas ten stosowany jest przede wszystkim do wytwarzania nawozów fosforowych (ok. 60–70% jego całkowitego zużycia), siarczanu amonowego i potasowego, papieru i włókien, tworzyw sztucznych, wulkanizacji kauczuku, pigmentów, ługowania rud (głównie miedzi), w lecznictwie itd.

W ciągu ostatnich 10 lat krajowy popyt na siarkę oscyluje w zakresie 383-567 tys. ton rocznie, z wyjątkiem kryzysowego 2009 r., kiedy zapotrzebowanie spadło poniżej 300 tys. ton.

Produkcja siarki
Polska już od dawna nie jest potentatem na światowym rynku siarki. Jeszcze w 1989 r. wydobycie siarki rodzimej sięgało w naszym kraju 5 mln ton, by w 2000 r. spaść do 1,369 mln ton. Najniższe wydobycie siarki rodzimej miało miejsce w 2009 r. i wyniosło zaledwie 263 tys. ton. Spadek ten jest efektem zmian ekonomicznych i ekologicznych oraz wpływu konkurencyjnych metod odzysku siarki. Szczęśliwie dla krajowego producenta w ostatnich latach tendencja spadkowa uległa zahamowaniu. W 2014 r. z kopalni Osiek wydobyto 605 tys. ton siarki.

W Polsce, oprócz jedynej kopalni siarki na świecie, udokumentowane są również cztery złoża zasiarczonej ropy naftowej i gazu ziemnego o łącznych zasobach 571 tys. ton siarki. Odzysk siarki prowadzony jest na złożach BMB, Cychry, Zielin oraz okresowo ze złoża Górzyca. Brak jest natomiast szacunków zasobów siarki w złożach węgla oraz w większości złóż ropy naftowej i gazu ziemnego. W gospodarce krajowej siarka z tych złóż ma minimalne znaczenie.

CAŁY ARTYKUŁ ZNAJDĄ PAŃSTWO W NR 1/2015 "CHEMII I BIZNESU". ZAPRASZAMY

przemysł chemicznyGrupa azoty Siarkopolsiarka