Unijna Strategia ma zmienić europejski przemysł tworzyw sztucznych

• Strona główna
• Artykuły
• Unijna Strategia ma zmienić europejski przemysł tworzyw sztucznych

Data publikacji: 2018-05-11 / Autor: Materiał przygotowano na podstawie dokumentów Komisji Europejskiej

Z jednej strony ten bardzo obszerny dokument stawia wiele interesujących diagnoz i propozycji naprawczych, z drugiej w wielu fragmentach brzmi jak katalog życzeń.

Geneza Strategii

Dokument powstał w następstwie działań podejmowanych już od pewnego czasu na forum unijnym. W grudniu 2015 r. Komisja Europejska przyjęła plan działania UE dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym. Stwierdziła w nim, że tworzywa sztuczne mają kluczowe znaczenie i zobowiązała się do tego, iż „przygotuje strategię dotyczącą wyzwań związanych z tworzywami sztucznymi w całym łańcuchu wartości i uwzględniającą ich cały cykl życia”. W 2017 r. Komisja potwierdziła, że skoncentruje się na kwestii produkcji i stosowania tworzyw sztucznych oraz, że będzie dążyć do tego, aby do 2030 r. wszystkie opakowania z tworzyw sztucznych nadawały się do recyklingu. Opublikowana Strategia jest zatem naturalną konsekwencją prowadzonych wcześniej działań.

W omawianym materiale została oddana tworzywom ich fundamentalna rola w zakresie pobudzania wzrostu gospodarczego w Europie oraz poprawiania komfortu ludzkiego życia. Podkreślono, iż dzięki swoim wielorakim funkcjom tworzywa sztuczne przyczyniają się do rozwiązania wielu problemów współczesnych społeczeństw. Lekkie i innowacyjne materiały do budowy samolotów i samochodów umożliwiają zmniejszenie zużycia paliwa i ograniczenie emisji CO₂. W sektorze opakowań tworzywa zapewniają bezpieczeństwo żywności i ograniczają jej marnowanie, a w połączeniu z drukiem 3D biokompatybilne materiały tworzywowe mogą ratować życie, zwiększając innowacyjność w medycynie. Wszystko to oczywiście w branży od dawna świetnie wiadomo, ale przypomnienie tego w tak ważnym dokumencie jest istotne. Tym bardziej, że w większości Strategia jest dla tworzyw sztucznych raczej krytyczna.

Przede wszystkim na plan pierwszy wysuwa ona okoliczność, iż zbyt często obecne metody produkcji, stosowania i usuwania tworzyw sztucznych uniemożliwiają uzyskanie korzyści gospodarczych, jakie oferuje bardziej zamknięty obieg materiałów, a jednocześnie szkodzą tworzywa środowisku naturalnemu. Należy w związku z tym jak najszybciej rozwiązać problemy dotyczące środowiska, które dziś kładą się cieniem na produkcji i stosowaniu tworzyw sztucznych. Jedną z najbardziej alarmujących oznak tych problemów są miliony ton odpadów tworzyw, które co roku trafiają do oceanów, wzbudzając zaniepokojenie opinii publicznej.
Przełamanie tej niedobrej cechy tworzyw sztucznych wymagać będzie podjęcia postulowanych przez KE wysiłków i zacieśnienia współpracy przez wszystkie podmioty w łańcuchu wartości tworzyw: począwszy od producentów surowców, poprzez podmioty zajmujące się ich dystrybucją, przetwórstwem, recyklingiem i sprzedażą detaliczną gotowych wyrobów, aż po konsumentów. Wymagać to będzie również innowacyjności i wspólnej wizji, aby właściwie ukierunkować inwestycje, czyli dobrze wydać pieniądze, które pójdą na gospodarowanie omawianym surowcem.

Przyjęta Strategia określa fundamenty nowej gospodarki tworzywami sztucznymi, w której produkcja materiałów, jak również gotowe wyroby z nich wykonane mają być w pełni dostosowane do potrzeb w zakresie ponownego ich użycia, naprawy i recyklingu. Jednocześnie promować ma Strategia bardziej zrównoważone materiały.

UE traci na złej gospodarce odpadami

Strategia przypomina, że w UE potencjał związany z recyklingiem odpadów z tworzyw sztucznych pozostaje w dużej mierze niewykorzystany. Poziom ponownego użycia i recyklingu zużytych tworzyw jest bardzo niski, szczególnie w porównaniu z takimi materiałami, jak papier, szkło lub metale. Masa generowanych co roku w Europie odpadów z tworzyw sztucznych wynosi 25,8 mln ton, jednak do celów recyklingu gromadzi się mniej niż 30% takich odpadów. Znacząca część tego odsetka jest wysyłana poza granice UE i poddawana obróbce w państwach trzecich, w których często obowiązują zupełnie inne normy środowiskowe. Od tego roku nawet i to stało się jednak utrudnione, bo zakaz przywozu do siebie odpadów wprowadziły Chiny, co będzie dużym wyzwaniem dla europejskiej gospodarki odpadowej. Równocześnie udział składowania i spalania odpadów z tworzyw sztucznych utrzymuje się na wysokim poziomie: odpowiednio 31% i 39%. Chociaż w ostatnich latach udział składowania zmniejszył się, to jednak zwiększył się udział spalania. Szacuje się, że po pierwszym, bardzo krótkim cyklu użycia następuje utrata dla gospodarki 95% wartości materiału opakowaniowego z tworzyw sztucznych, co odpowiada kwocie 70-105 mld euro rocznie. Pieniądze, które wypływają z unijnej gospodarki są zatem potężne.

Autorzy przywoływanej Strategii zauważają, że popyt na tworzywa sztuczne pochodzące z recyklingu stanowi obecnie jedynie ok. 6% całkowitego popytu na wszystkie tworzywa sztuczne w Europie. W ostatnich latach sektor recyklingu tworzyw w UE ucierpiał z powodu niskich cen towarów oraz niepewności, co do rynków zbytu. Inwestycje w nowe moce produkcyjne w zakresie recyklingu zostały wstrzymane w związku z perspektywą niskiej rentowności sektora. Oszacowano również, że światowa produkcja tworzyw sztucznych i spalanie odpadów z tworzyw generują ok. 400 mln ton CO₂ rocznie. Częstsze wykorzystywanie tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu może więc zmniejszyć zależność produkcji tworzyw od wydobycia paliw kopalnych i tym samym ograniczyć emisje CO₂. Wydaje się, że potencjalne roczne oszczędności energii, jakie można byłoby osiągnąć w wyniku recyklingu wszystkich odpadów tworzyw sztucznych odpowiadają 3,5 mld baryłek ropy naftowej rocznie. Jest to zatem gra warta świeczki.

Wciąż w zbyt niewielkim stopniu opracowuje się także alternatywne rodzaje surowców (np. biologiczne tworzywa sztuczne lub tworzywa sztuczne produkowane z metanu lub dwutlenku węgla). Posiadają one takie same właściwości, jak tradycyjne tworzywa, ale mają potencjalnie mniejszy wpływ na środowisko. Niestety na razie ich udział w rynku jest bardzo mały. Upowszechnienie stosowania materiałów alternatywnych, które jak wskazują testy, są bardziej zrównoważone, może z pewnością przyczynić się w przyszłości do zmniejszenia naszej zależności od paliw kopalnych.

Odpady tworzyw w morzach i oceanach

To, co najbardziej martwi wszystkich zajmujących się problemem gospodarowania odpadami tworzyw sztucznych, to fakt, iż bardzo duże ilości takich odpadów są uwalniane do środowiska ze źródeł na lądzie, jak i na morzu, powodując w ten sposób znaczne szkody dla gospodarki i środowiska naturalnego.

Każdego roku na świecie od 5 mln ton do 13 mln ton tworzyw sztucznych (1,5-4% ich światowej produkcji) trafia do oceanów. Istnieją obliczenia mówiące, iż ok. 80% wszystkich odpadów morskich to tworzywa sztuczne. Odpady z tworzyw są następnie transportowane przez prądy morskie, niekiedy na bardzo duże odległości. Mogą one zostać wyrzucone na ląd, ulec rozpadowi lub uformować zwarte obszary, na których jako odpady morskie są uwięzione w wirach oceanicznych. Szkody wyrządzane w środowisku morskim na całym świecie przez tego typu zjawiska to co najmniej 8 mld dolarów rocznie.

CAŁY ARTYKUŁ ZNAJDĄ PAŃSTWO W NR 2/2018 DWUMIESIĘCZNIKA "CHEMIA I BIZNES". ZAPRASZAMY.

tworzywa sztucznestrategia na rzecz tworzyw sztucznych