Rozwiązania promieniochronne dla dzieci

• Strona główna
• Artykuły
• Rozwiązania promieniochronne dla dzieci

Data publikacji: 2020-10-12 / Autor: Izabela Obłoza, technolog, Beauty & Style

Aby tego uniknąć, należy stosować preparaty przeciwsłoneczne, które zawierają filtry obijające lub pochłaniające promieniowanie. Skóra dzieci, szczególnie do trzeciego roku życia, nie jest w pełni wykształcona, dlatego należy zwrócić szczególną uwagę na jej właściwą pielęgnację i ochronę.

Należy pamiętać, że promieniowanie słoneczne jest bardzo ważne w prawidłowym rozwoju dziecka, dlatego nie należy całkowicie rezygnować z kąpieli słonecznych. Ekspozycja na słońce sprzyja syntezie witaminy D, która jest niezbędna do prawidłowego rozwoju układu kostnego. Ułatwia wchłanianie wapnia i fosforu, które stanową budulec kości i zębów. Niedobór witaminy D u dzieci prowadzi do krzywicy. Bardzo ważna jest również dieta bogata w pierwiastki budulcowe układu kostnego. Tak więc racjonalne korzystanie z kąpieli słonecznych oraz dieta bogata w niezbędne składniki zapewniają zdrowy rozwój dziecka.

Skóra u dzieci

Promieniowanie ultrafioletowe oddziałuje na człowieka w ciągu całego życia. Skutki, jakie niesie nadmierna ekspozycja na promienie UV, zależą między innymi od czasu trwania, natężenia oraz długości fali. Niekorzystne zmiany w organizmie człowieka są bardzo poważne, mogą prowadzić nawet do śmierci. Przyspieszone zmiany starzeniowe, plamy pigmentacyjne i przebarwienia to najłagodniejsze skutki, jakie niesie ze sobą nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV. Najpoważniejszym skutkiem jest czerniak, jeden z najbardziej złośliwych nowotworów.

Skóra, dzięki swojej budowie, w znacznym stopniu chroni przed promieniowaniem UV. Niedojrzałość skóry i brak w pełni wykształconych właściwości ochronnych u dzieci sprawiają, że jest ona szczególnie wrażliwa, delikatna i skłonna do podrażnień. Warstwy skóry u dzieci są cieńsze i mniej zwarte, granica skórno-naskórkowa nie jest w pełni wykształcona. Naskórek jest wykształcony w około 30%. U dzieci zauważalny jest większy stosunek powierzchni do wagi skóry, który maleje wraz z wiekiem. Skóra dziecka jest bardziej przepuszczalna w porównaniu ze skórą dorosłego człowieka. Co za tym idzie, dzieci są bardziej narażone na wystąpienie skutków niepożądanych po zastosowaniu kosmetyku.

Ważną rolę ochronną odgrywa płaszcz wodno-lipidowy, zlokalizowany na powierzchni warstwy rogowej. Co ważne, płaszcz wodno-lipidowy pojawia się dopiero w okresie dojrzewania. U dzieci skóra pokryta jest substancjami tłuszczowymi, wytwarzanymi przez komórki naskórka. Należy pamiętać, że emulsja wodno-lipidowa nie chroni bezpośrednio przed promieniami UV, a głównie przed niekorzystnymi czynnikami środowiskowymi. U dzieci mniej jest gruczołów potowych, więcej łojowych, co sprawia, że dzieci są bardziej narażone na przegrzanie pod wpływem wysokiej temperatury.

Warto zwrócić uwagę na różnice w budowie płaszcza wodno-lipiowego, ponieważ to on w znacznym stopniu reguluje wnikanie kosmetyku do głębszych warstw naskórka. Źle dobrany produkt może wysuszać delikatną skórę dziecka, co w konsekwencji może skutkować uszkodzeniem naskórka.

Melaniny jako filtr osłaniający komórkę

Naturalnym mechanizmem obronnym skóry przed promieniowaniem słonecznym są melaniny. Melaniny tworzą wewnętrzny filtr osłaniający komórkę. Produkowane są w melanocytach, w procesie melanogenezy. Ich synteza wzmaga się podczas opalania, znacząco spada wraz z wiekiem. Odpowiada nie tylko za barwę skóry, ale także za odcień oczu i włosów. U ludzi występują trzy rodzaje melanin: neuromelanina, feomelanina i eumelanina. W organizmie najwięcej jest eumelaniny, która ma barwę czarnobrązową. Skóra dzieci jest mniej elastyczna, jaśniejsza, a produkcja melanin nie jest w pełni wykształcona. Wszystko to sprawia, że dzieci są bardziej wrażliwe na promieniowanie słoneczne. Nieprawidłowości związane z wydzielaniem melanin generują szereg chorób. Jedną z nich jest choroba genetyczna zwana albinizmem lub bielactwem. Objawia się bardzo jasną skórą i włosami, niebieskimi lub czerwonymi tęczówkami oczu. Z kolei nadmiar melanin objawia się występowaniem na skórze piegów, pieprzyków, przebarwień. 

Promieniowanie ultrafioletowe przyczynia się do fotooksydacyjnego rozszczepienia i wybielania komórek melanin. Footooksydacja jest reakcją rodnikową. W reakcji tej powstają wolne rodniki, czyli bardzo aktywne cząsteczki chemiczne, które są zdolne do wyzwalania reakcji łańcuchowych, prowadzących do zmian w komórkach organizmu. Przykładem takich zmian może być degradacja nienasyconych lipidów cementu międzykomórkowego, zmiany w strukturze kolagenu i elastyny.

Filtry fizyczne, chemiczne i inne

Dla wzmocnienia naturalnej bariery ochronnej skóry można zastosować produkty zawierające w składzie filtry chemiczne lub fizyczne oraz substancje wychwytujące wolne rodniki. Każdy kosmetyk promieniochronny musi mieć podany na opakowaniu wskaźnik ochrony przeciwsłonecznej, tzw. wskaźnik SPF. Dodatkowo na opakowaniu powinny znajdować się informacje, do jakiej klasy ochronnej należy dany wskaźnik. Współczynnik SPF odnosi się do działania fotoochronnego w zakresie promieniowania UVB. Niską ochronę przeciwsłoneczną wykazuje wskaźnik w przedziale 6-10, średnią ochronę daje wskaźnik 15-25, natomiast wysoką ochronę przeciwsłoneczną posiadają preparaty, których wskaźnik jest powyżej 30.  Preparaty kosmetyczne ze wskaźnikiem powyżej 50 charakteryzują się bardzo wysoką ochroną i są przeznaczone dla dzieci.

Jak wspomniano, kosmetyki promieniochronne zawierają w składzie filtry fizyczne i/lub chemiczne. Filtry fizyczne, inaczej lustrzane, działają na zasadzie odbijania promieniowania, chronią w zakresie UVB. Nie wnikają w głąb naskórka, pozostają na jego powierzchni, zapewniając naturalną barierę. Do filtrów fizycznych zalicza się substancje pochodzenia mineralnego, barwne pigmenty lub pigmenty mikronizowane. Do pigmentów barwnych zalicza się substancje o wielkości cząstek od 200 do 300 mikrometrów. Należą do nich tlenek tytanu, tlenek cynku, tlenki żelaza, mika. Pigmenty mikronizowanie to głównie tlenek cynku i dwutlenek tytanu o wielkości cząstek 20 – 80 nanometrów. Warto dodać, że stężenie około 1% pigmentów mikronizowanych w preparatach promieniochronnych odpowiada zwykle jednemu punktowi SPF. Pigmenty mikronizowane umożliwiają tworzenie delikatnych pudrów, eliminując częściowo problem bielenia skóry. Ich wadą jest zbrylanie się w większe agregaty, co może tym samym skutkować obniżeniem ochrony przeciwsłonecznej. Produkty z filtrami fizycznymi polecane są dla dzieci i niemowląt, a także dla osób ze skórą wrażliwą i alergiczną. Ich zaletą jest to, że nie działają na zasadzie reakcji chemicznej, a jedynie odbijają promienie słoneczne.

Filtry chemiczne różnią się budową. Ich cechą wspólną jest obecność grupy karboksylowej, która pod wpływem kwantu energii ulega izomeryzacji. Tym, co odróżnia je od filtrów fizycznych jest możliwość wnikania w powierzchniowe warstwy naskórka. Mają zdolność pochłaniania części promieni krótkich. Filtry chemiczne można podzielić ze względu na spektrum działania. Wąskie spektrum działania wykazują filtry chemiczne chroniące przed promieniowaniem UVB, średnio szerokie spektrum wykazują filtry UVA, natomiast szerokie spektrum działania posiadają filtry, które chronią zarówno przed promieniowaniem UVB, jak i UVA. Ważne jest, aby filtry chemiczne nie przenikały do skóry właściwej, tym samym nie dostały się do krążenia ogólnoustrojowego. Najnowsze filtry charakteryzują się tym, że nie rozpuszczają się w wodzie i mają dużą masę cząsteczkową, co umożliwia ich długotrwałe utrzymanie się na powierzchni skóry. Duże cząsteczki mają ograniczoną możliwość wnikania w głębsze warstwy skóry.

Obecnie w produktach przeciwsłonecznych stosowane są kombinacje kilku filtrów, które działając synergicznie, zwiększają ochronę przed UVA i UVB.

Do filtrów chemicznych, które działają ochronnie na promieniowanie UVB, należą pochodne kwasu p-aminobenzoesowego, estry kwasu cynamonowego (oktylowy i izoamylowy), kwas fenylobenzoimidazolosulfonowy, oktokrylen. Filtry działające w szerokim zakresie promieniowania (UVA i UVB) to między innymi benzofenony, fenylobenzotriazole, pochodne dibenzoilometanu, fenylobenzimidazol.

W produktach promieniochronnych występują także filtry naturalne. Należy do nich między innymi kit pszczeli, kwas kofeinowy, kwas kumarowy. Naturalnymi filtrami są również wyciągi roślinne, pochodne antracenu, np. wyciąg z aloesu, czy z orzecha. Stosowane są one często w preparatach utrwalających opaleniznę.

Substancje wychwytujące wolne rodniki również wspomagają ochronę skóry przed UV. Należą do nich substancje takie, jak witamina E i jej estry, flawonoidy, ubichinon.

Dla najmłodszych dzieci preferowane są filtry fizyczne (tlenek cynku, dwutlenek tytanu), od drugiego życia można stosować filtry chemiczne (Bis-Ethylhexyloxyphenol Methoxyphenyl, Triazine, Methylene Bis-Benzotriazolyl Tetramethylbutylphenol, Ethylhexyl Salicylate, Ethylhexyl Triazone, Diethylhexyl Butamido Triazone, Drometrizole Trisiloxane, Terephthalylidene Dicamphor Sulfonic Acid, Disodium Phenyl Dibenzimidazole Tetrasulfonate, Octocrylene). Współczynnik SPF w produktach dla dzieci powinien wynosić co najmniej 30. Oznacza on, że dawka promieniowania wywołująca rumień po aplikacji kosmetyku jest trzydziestokrotnie wyższa od dawki promieniowania, która wywoła rumień na skórze niechronionej.