Problemy na rynku bieli tytanowej

• Strona główna
• Artykuły
• Problemy na rynku bieli tytanowej

Data publikacji: 2011-03-10

Ditlenek tytanu występuje w kilku formach krystalograficznych, lecz jedynie rutyl i anataz mają znaczenie praktyczne. Te dwie odmiany bieli tytanowej nie występują w przyrodzie w czystej postaci, lecz głównie w formie minerałów: ilmenitu (FeTiO₃) i rudy leukoxenu zawierającej 45-65% TiO₂. Odpowiednio wzbogacone minerały stanowią surowiec dla producentów bieli.
Najpowszechniejszym źródłem minerałów tytanowych są piaski aluwialne lub plażowe występujące wzdłuż linii brzegowych Australii, Indii, Południowej Afryki i USA. Innym źródłem są skały zawierające ilmenit. Minerały tytanowe są również produktem towarzyszącym wydobyciu innych pierwiastków, takich jak cyna lub złoto.
Światowe rezerwy ilmenitu są szacowane na 1400 mln ton w odniesieniu do TiO₂. Główne złoża znajdują się w Chinach (25%), Afryce Południowej (16%), Indiach (15%), Australii (11%), Brazylii (6%), Norwegii i USA (po 4%), Kanadzie, (3%) Mozambiku (2%) oraz Ukrainie (1%).
Część producentów TiO₂ posiada własne złoża ilmenitu lub powiązania kapitałowe z firmami wydobywczymi. W przypadku jednak przedsiębiorstw, które nie dysponują takim zapleczem, każdy ruch surowcowy odbija się bardzo mocno na ekonomice sprzedaży bieli tytanowej. Niewystarczająca podaż minerałów tytanu przy wzrastającym popycie na biel daje efekt w postaci wzrostu cen gotowego wyrobu.

Produkcja
W skali przemysłowej biel tytanowa jest ekstrahowana z surowców kwasem siarkowym (metoda siarczanowa) lub chlorem (metoda chlorkowa). Metoda siarczanowa umożliwia wytwarzanie obu odmian bieli: anatazu (odmiana o wyższej jasności, lecz mniejszej wydajności kolorysty) i rutylu (typu wykazującego wysokie krycie i mniejszą podatność na żółknięcie w przypadku zastosowania specjalistycznej obróbki powierzchniowej). Metoda z użyciem kwasu siarkowego bazuje na prostszej technologii, której upowszechnienie datuje się na rok 1919 i kolejne. Dopuszcza ona użycie bardziej zanieczyszczonych surowców. Niestety obarczona jest też większą ilością odpadów, przez co bardziej oddziałuje na środowisko, a sam pigment ma nieco niższą jasność. Z kolei metoda chlorkowa, która jest znana od 1939 roku, to proces bardziej zaawansowany technicznie, jednak wymaga wysokiej czystości surowców i umożliwia produkcję wyłącznie gatunków rutylowych. Metoda ta mniej obciąża środowisko w trakcie procesu produkcyjnego, generuje mniejsze koszty przerobu i daje produkt o wysokiej jasności.
W Europie udział technologii siarczanowej jest dominujący. Nowe instalacje oparte na technologii chlorkowej powstają głównie poza UE – w USA, Kanadzie, Chinach. Obecnie 55% produkowanego w skali światowej ditlenku tytanu jest otrzymywane metodą chlorkową; pozostałe 45% – metodą siarczanową (w Europie stosunek ten wynosi 3 : 7).
Spełnienie wymagań środowiskowych znacząco zwiększa koszty produkcji bieli tytanowej, obniżając konkurencyjność w stosunku do produktów amerykańskich lub produkowanych np. w Indiach, Chinach, Korei, czyli w krajach mających mniej restrykcyjne przepisy. Choć ostatnie informacje dotyczące produkcji pigmentów w krajach takich, jak Indie czy Chiny, wskazują na znaczące zaostrzenie przepisów i większe koszty środowiskowe prowadzące niejednokrotnie do likwidacji firm.

Zapotrzebowanie
Najwyższa konsumpcja TiO₂per capita jest obserwowana w Północnej Ameryce i Zachodniej Europie. W państwach Europy Zachodniej zużycie bieli przypadające na głowę statystycznego mieszkańca wynosi ok. 4 kg, w Polsce – 1,6 kg, a w Chinach – jedynie 0,2-0,3 kg.
Standardowo branża producentów bieli tytanowej notuje zmniejszone zapotrzebowanie na biel w ostatnim kwartale roku. Ten czas jest zwykle wykorzystywany na odbudowę zapasów magazynowych. W 2010 r. sytuacja była zdecydowanie odmienna. Ze względu na zwiększone zapotrzebowanie ze strony rynku sprzedaż prowadzona była w oparciu o bieżącą produkcję. Producenci TiO₂ z dużym opóźnieniem reagowali na dodatkowe zamówienia czy uwagi jakościowe. Brak było buforu magazynowego, który pozwala na odpowiednią elastyczność w takich przypadkach.

CAŁY ARTYKUŁ ZNAJDĄ PAŃSTWO W NR 1/2011 "CHEMII I BIZNESU". ZAPRASZAMY.

biel tytanowaditlenek tytanu