Ocena potencjału wywoływania podrażnień skóry przez produkty pielęgnacyjne dla dzieci

• Strona główna
• Artykuły
• Ocena potencjału wywoływania podrażnień skóry przez produkty pielęgnacyjne dla dzieci

Data publikacji: 2016-02-22 / Autor: Sophie Catoire, Amélie Thélu, Kevin Roden, THOR

Ze względu na znaczącą ekspansję branży typowa linia pielęgnacyjna dla dzieci obejmuje dziś nawet 15 różnych produktów. Wzrost zainteresowania produktami do pielęgnacji skóry dzieci – a także powstawanie kolejnych stron internetowych przeznaczonych specjalnie dla „mam i dzieci”, zawierających ostrzeżenia o niebezpiecznym dla skóry dziecka działaniu różnych substancji chemicznych – doprowadziły do wzrostu popytu na łagodne kosmetyki.

Najnowsze publikacje podważyły panujące wcześniej przekonanie, że skóra człowieka jest w pełni dojrzała już od chwili narodzin, wskazując na subtelne różnice strukturalne i morfologiczne między skórą dzieci a osób dorosłych. Należy przy tym podkreślić, że już wcześniej wyniki badań klinicznych z udziałem zdrowych dzieci były nieliczne z powodów etycznych. Aktualnie są jednak dostępne nowe, nieinwazyjne rozwiązania techniczne, które umożliwiają badanie skóry niemowląt, a zwłaszcza funkcji barierowej skóry w obrębie warstwy rogowej, czyli wierzchniej warstwy naskórka. Także inne parametry skóry (np. zdolność zatrzymywania wody, naturalne czynniki nawilżające, pH, wydzielanie sebum itp.) wskazują, że skóra dzieci różni się od skóry dorosłych. Z tego względu istotne znaczenie ma dokładne poznanie specyficznych cech i właściwości dziecięcej skóry. Na ich bazie możliwe jest opracowanie modelu naskórka pozwalającego na analizę produktów pielęgnacyjnych dla dzieci pod kątem potencjału wywoływania podrażnień skórnych.

Porównanie właściwości fizjologicznych skóry dzieci i dorosłych
Zgodnie z definicją okres niemowlęcy obejmuje przedział od urodzenia dziecka aż do końca pierwszego roku życia (etymologicznie słowo „niemowlę” w języku polskim wywodzi się od połączenia słów „nie” i „mówić”). Okres niemowlęcy i poniemowlęcy są różnie definiowane w literaturze. Zazwyczaj uznaje się, że wczesne dzieciństwo trwa do ukończenia przez dziecko drugiego roku życia, jednak czasami przedział ten jest rozszerzany do trzeciego roku. Zgodnie z unijnym rozporządzeniem nr 1223/2009 (UE, 2009), szczegółowa ocena bezpieczeństwa jest niezbędna w przypadku wszystkich produktów kosmetycznych przeznaczonych dla dzieci do trzech lat. Oznacza to zgrupowanie w obrębie jednej kategorii dzieci w wieku od 0 do 3 lat.

W ciągu pierwszych lat życia skóra dzieci stale się rozwija, różniąc się pod względem morfologicznym i strukturalnym od skóry dorosłych. Odmienności w budowie i składzie mogą również prowadzić do różnic czynnościowych. To z kolei oznacza, że przy zabiegach pielęgnacyjnych należy pamiętać, że skóra dziecka jest bardziej wrażliwa od skóry osoby dorosłej. Jej wyjątkowe właściwości muszą być należycie uwzględnione w procesie formulacji bezpiecznych produktów pielęgnacyjnych.

Istotne znaczenie ma także grubość bariery skórnej. U dzieci jest ona cieńsza, a to oznacza większą podatność na choroby. Innym ważnym czynnikiem jest stosunek powierzchni ciała do jego objętości. U małych dzieci jest on trzykrotnie większy niż u dorosłych, a więc należy liczyć się ze zwiększonym wchłanianiem przez skórę w stosunku do masy ciała. Nie można też zapomnieć o występujących w skórze enzymach metabolicznych, które pełnią kluczową rolę w przekształcaniu niektórych substancji i eliminowaniu ich potencjalnych właściwości toksycznych. Obniżona ekspresja niektórych enzymów metabolicznych w skórze najmłodszych dzieci może skutkować większą wewnętrzną ekspozycją na ich działanie niż u osób dorosłych.

Podrażnienia skórne
Zgodnie z terminologią medyczną, podrażnienie skórne określa się terminem „kontaktowego zapalenia skóry z podrażnienia” (irritation contact dermatitis, ICD). Schorzenie to występuje powszechnie u osób wykonujących zawody wymagające częstego mycia rąk lub wielokrotnej ekspozycji skóry na działanie wody, środków spożywczych, żywności i innych czynników drażniących. Podrażnienie skóry jest nieswoistą reakcją zapalną, której towarzyszy odwracalne uszkodzenie skóry. Rozwija się w reakcji na narażenie na substancję chemiczną, objawiając się rumieniem, lekkim obrzękiem oraz łuszczeniem skóry. ICD jest złożonym procesem obejmującym wiele powiązanych ze sobą czynników, m.in. zaburzenia ciągłości bariery skórnej, zmiany na poziomie komórkowym oraz wydzielanie różnych mediatorów prozapalnych.

Działanie drażniące danej substancji jest uzależnione od jej zdolności przenikania przez zewnętrzne warstwy skóry (stratum corneum), które działają jak bariera ochronna. Rozpuszczalniki organiczne (np. aceton) mogą powodować ekstrakcję lipidów ze stratum corneum, prowadząc do naruszenia ciągłości bariery naskórkowej. Surfaktanty anionowe (np. laurylosiarczan sodu (SLS)) mogą z kolei uszkadzać struktury białkowe, eksponując nowe miejsca wiązania wody i powodując nadmierne nawodnienie stratum corneum, a w konsekwencji dezorganizację struktur lipidowych.

Po pokonaniu bariery ochronnej substancja drażniąca wchodzi w kontakt z żywymi komórkami, powodując uszkodzenie tkanki. Pierwszą reakcją organizmu na uszkodzenie jest ostra miejscowa reakcja zapalna: komórki bronią się przed atakującym skórę związkiem chemicznym i dążą do jego jak najszybszej eliminacji. Przerwanie bariery skórnej prowadzi do zmian komórkowych oraz wydzielania cytokin prozapalnych, np. interleukiny 1-alfa (IL-1α), która stanowi pierwszy etap kaskady zapalnej.

Istotną rolę w aktywacji i podtrzymywaniu reakcji zapalnych skóry poprzez wydzielanie i reakcje na cytokiny odgrywają keratynocyty. Dokładny przebieg kaskady aktywacji cytokin/chemokin w ICD nie został jeszcze ustalony. Prawdopodobnie głównymi cytokinami pojawiającymi się po narażeniu na czynnik drażniący są IL-1α i czynnik martwicy nowotworu alfa (TNF-α). Działanie synergistyczne tych dwóch cytokin prowadzi do dalszej aktywacji i wydzielania cytokin/chemokin wtórnych, m.in. IL-6 i IL-8. W procesie zapalnym może również uczestniczyć wiele innych mediatorów prozapalnych i chemokin. Reakcja jest proporcjonalna do stopnia podrażnienia (dawkozależność). Zróżnicowana jest też ilość cytokin wytwarzanych przez keratynocyty w obrębie skóry w celu wzmocnienia wczesnej reakcji zapalnej i sterowania nią. Podrażnienie skóry może być efektem działania szerokiej gamy substancji chemicznych, które mają styczność z niechronioną skórą w określonych stężeniach lub przez wystarczająco długi okres.

Kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia często bywa mylone z alergicznym kontaktowym zapaleniem skóry, czyli skórną reakcją nadwrażliwości. Jest to jednak schorzenie o zupełnie innym podłożu, mające związek z odpowiedzią układu odpornościowego na kontakt z alergenami. Chociaż większość wymienianych potencjalnych przyczyn zapalenia skóry wynika z alergii, nie oznacza to, że większość przypadków zapalenia skóry jest skutkiem reakcji alergicznych.

CAŁY ARTYKUŁ ZNAJDĄ PAŃSTWO W NR 4/2015 KWARTALNIKA "CHEMIA I BIZNES. RYNEK KOSMETYCZNY I CHEMII GOSPODARCZEJ". ZAPRASZAMY.

surfaktantykosmetykikosmetyki dla dzieci