Neutralizatory zapachów: rynek niezbyt duży, ale potrzebny

• Strona główna
• Artykuły
• Neutralizatory zapachów: rynek niezbyt duży, ale potrzebny

Data publikacji: 2018-02-22 / Autor: Grażyna Skupińska

Ogólna zasada działania neutralizatorów polega na wyłapywaniu cząstek roznoszących zapach, a następnie ich wchłanianiu, przy równoczesnej neutralizacji niekorzystnej woni.

Substancje zapachowe są źródłem wielu ważnych informacji. Ostrzegają o zagrożeniu, regulują pobieranie pokarmu, informują o atrakcyjności seksualnej, wpływają na emocje i nastrój. Ludzki nos, a właściwie nabłonek węchowy wyścielający jamę nosową, wykrywa substancje zapachowe. W nabłonku znajduje się przeciętnie ok. 50 mln komórek receptorowych węchu. Człowiek jest zdolny do rozróżniania tysięcy substancji. Mówiąc o zapachu, często myślimy o przyjemnej woni, ale używa się tego słowa również dla zapachów obojętnych lub wręcz nieprzyjemnych.

Funkcje węchu

Węch to jeden z dwóch, oprócz smaku, zmysłów chemicznych. Jego podstawową funkcją jest rozpoznanie określonych związków chemicznych lub ich mieszanin (odorantów) w otoczeniu. Węch jest bardzo czułym zmysłem. Niektóre związki chemiczne są wyczuwalne przez człowieka już przy stężeniach rzędu 0,5 ppm. Tylko 8 cząsteczek substancji zapachowej wystarczy do wywołania odpowiedniego impulsu nerwowego, jednak aby układ nerwowy wykrył zapach, potrzeba co najmniej 40 działających receptorów. Człowiek odczuwa substancje, które są niejonowe oraz lotne w temperaturze pokojowej. Muszą być również w stanie przenikać błonę śluzową, na której powierzchni znajdują się receptory węchowe. Większość lotnych związków chemicznych posiada mniej lub bardziej intensywny zapach i tylko nieliczne, stale występujące w powietrzu substancje, takie jak tlen, azot, argon, hel oraz para wodna nie posiadają żadnego zapachu.

Zapach przykry czy przyjemny?

Odczucia zapachowe są bardzo często subiektywne i należą do indywidualnych cech człowieka. Przykładem jest octan izoamylu (stosowany m.in. jako substancja nadająca potrawom aromat bananów), na którego wrażliwe jest ok. 75% populacji w Europie, a pozostałe 25% jest prawie zupełnie niewrażliwe. Na dodatek jeden i ten sam związek chemiczny może dawać wrażenie zapachu przyjemnego lub przykrego w zależności od stężenia. Przykładem takiego związku jest skatol, który w małych stężeniach ma przyjemny zapach bzu, a przy dużym stężeniu daje odczucie odrażającego smrodu fekaliów. Wykorzystywany jest w przemyśle perfumeryjnym oraz jako dodatek smakowy do papierosów. Występuje naturalnie w kale ssaków oraz smole węglowej. Przykładem substancji dającej nieprzyjemne wrażenia zapachowe jest putrescyna (1,4-diaminobutan), która odpowiada za zapach rozkładającego się mięsa oraz za nieświeży oddech, a także kadaweryna (pentametylenodiamina) o silnym zapachu rozkładających się zwłok. Obie aminy powstają w wyniku dekarboksylacji aminokwasów odpowiednio ornityny i lizyny. Kadaweryna obok putrescyny należy do tzw. jadów trupich i obie aminy w dużych stężeniach są szkodliwe dla zdrowia. Putrescyna występuje w bardzo małych ilościach także w moczu i ślinie (najwyższe jej stężenie jest w ślinie zaraz po przebudzeniu).

Wrażliwość na zapachy

Odory mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie człowieka bezpośrednio, a także wpływać destruktywnie na jego psychikę. Długotrwałe narażenie na uciążliwość zapachową może powodować depresję, znużenie, problemy oddechowe, bóle głowy, nudności, podrażnienie oczu i gardła. Takie samo stężenie zapachu może wywołać u różnych odbiorców odmienne wrażenie dyskomfortu. Wrażenia zapachowe zależą również od okoliczności, nastroju, stanu zdrowia i cyklu rozwojowego danej osoby. U kobiet wrażliwość na poszczególne zapachy zmienia się wraz cyklem menstruacyjnym. Natomiast kobiety ciężarne i karmiące mogą czuć zapachy, na które inni ludzie są całkowicie niewrażliwi i jednocześnie nie czują one w tym czasie części zapachów normalnie odczuwanych przez większość ludzi. Niewielka ilość każdej populacji (ok. 2-3%) jest zupełnie niewrażliwa na pewne grupy zapachów (podobnie jak przy zmyśle wzroku – daltonizm). Częściowa lub trwała utrata węchu jest związana ze skazą genetyczną zwaną anosomią. Anosomię może wywołać infekcja górnych dróg oddechowych, ale też stałe przebywanie w miejscach, gdzie występuje intensywny zapach. Naukowcy obserwują ciągły spadek ogólnej wrażliwości ludności na zapachy, zwłaszcza w krajach wysokorozwiniętych. W USA na częściową anosomię, na różne grupy zapachów, choruje niemal połowa ludności, zaś ok. 10% ma anosomię zupełną na jedną lub kilka grup zapachów. Około 25% osób z zaburzeniami węchu przestaje odczuwać popęd seksualny.

Złożoność problemów związanych z wrażliwością na zapachy powoduje, że węch jest najtrudniejszym do zbadania metodami naukowymi zmysłem.

CAŁY ARTYKUŁ ZNAJDĄ PAŃSTWO W NR 4/2017 KWARTALNIKA "CHEMIA I BIZNES. RYNEK KOSMETYCZNY I CHEMII GOSPODARCZEJ". ZAPRASZAMY.

detergentychemia gospodarczaneutralizatory zapachów