Miasta ruszyły na wojnę z tworzywami

• Strona główna
• Artykuły
• Miasta ruszyły na wojnę z tworzywami

Data publikacji: 2020-05-06 / Autor: Dominik Wójcicki

Wałbrzych idzie najdalej

30 stycznia br. Rada Miejska Wałbrzycha przyjęła uchwałę w sprawie ograniczenia stosowania oraz wyeliminowania niektórych, jednorazowych wyrobów z tworzyw sztucznych. Za głosowało 20 radnych, wstrzymało się troje, nikt nie był przeciwko. W ten sposób Wałbrzych stał się kolejnym miastem w Polsce, gdzie przyjęto antytworzywowe prawo. Nie tylko instytucje miejskie miały być wolne od tworzyw, ale sklepy i hurtownie nie będą mogły w Wałbrzychu sprzedawać torebek foliowych. Za naruszenie zakazu miała grozić grzywna do 500 zł. Po pewnym czasie Wojewoda

Dolnośląski uchylił jednak uchwałę przyjętą w Wałbrzychu. Nie zmienia to jednak faktu, że włodarze miast coraz niechętniej patrzą na używanie wyrobów z tworzyw sztucznych.

W Wałbrzychu jako podstawę prawną uchwały wzięto dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Single-Use Plastics z czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko. Wałbrzyska uchwała, oprócz zakazu, wprowadzała także pojęcie Strefy Wolnej od Jednorazowego Plastiku, przez co należy rozumieć nieruchomości miejskie, obiekty użyteczności publicznej lub inne ogólnie dostępne znajdujące się na nieruchomościach stanowiących własność Gminy Wałbrzych obiekty i tereny będące w posiadaniu gminnych jednostek organizacyjnych. Jednym słowem, to, co miejskie miało być w Wałbrzychu wolne od tworzyw.

„Strefa Wolna od Jednorazowego Plastiku” obowiązywać miała od 21 marca br. Konkretnie zaś zakaz dotyczył posiadania, używania oraz sprzedaży wykonanych z tworzyw sztucznych jednorazowych pojemników na żywność; pojemników na napoje; sztućców; talerzy; słomek; patyczków mocowanych do balonów; toreb na zakupy. Zabronione było także posiadanie i sprzedaż pożywienia i napojów umieszczonych w produktach jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych; wydawanie konsumentom żywności i napojów – niepakowanych fabrycznie na wynos – z użyciem produktów jednorazowego użytku z tworzyw; pakowanie produktów z użyciem produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, takich jak woreczki i torby na zakupy. Powyższych zakazów miano nie stosować jedynie do produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wykorzystywanych w medycynie i kosmetologii.

– Uchwała została przyjęta w celu zapobieżenia wpływowi produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, oksydegradowalnych tworzyw sztucznych, w tym toreb na zakupy, na środowisko i na zdrowie człowieka; zmniejszenie tego wpływu na środowisko i zdrowie człowieka oraz zachęcanie do przechodzenia na gospodarkę o obiegu zamkniętym z innowacyjnymi i zrównoważonymi modelami biznesowymi, produktami i materiałami. Regulacja pozwoli na ograniczenie używania produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na terenie miasta Wałbrzycha oraz będzie stanowić przykład dla pozostałych samorządów do wprowadzenia podobnych zmian. Walka z zaśmiecaniem to wspólne zadanie właściwych organów, producentów i konsumentów. Nie budzi wątpliwości, że organy publiczne powinny stanowić wzór postępowania w tym względzie. Należy zwrócić uwagę, że istotnym problemem dla środowiska oraz zdrowia są wszechobecne w życiu codziennym wyroby z tworzyw sztucznych. Produkty takie mają krótkotrwałe zastosowanie, które nie przewiduje ich ponownego użycia ani opłacalnego recyklingu. Ich stosowanie jest zatem nieefektywne. Dążąc do osiągnięcia gospodarki o obiegu zamkniętym, należy uporać się z problemem, jakim jest generowanie coraz większych ilości odpadów tworzyw sztucznych oraz przedostawanie się odpadów z tworzyw sztucznych do środowiska – komentowała Maria Anna Romańska, przewodnicząca Rady Miejskiej Wałbrzycha.

Na podparcie swoich działań władze Wałbrzycha podawały jeszcze taki przykład. Otóż w mieście w ciągu pięciu ostatnich lat ilość wytworzonych i odebranych odpadów segregowanych wzrosła o 225%. W 2014 r. odebrano 2657,1 MG odpadów, a w roku 2019 już 8628,16 MG odpadów segregowanych. Ustalono przy tym, że przeciętny mieszkaniec Wałbrzycha wytwarza rocznie 472 kg odpadów. Ilości te cały czas wzrastają, co tylko generuje coraz to większe koszty finansowe po stronie gminy, a praktycznie rzecz ujmując mieszkańców, którzy to pokrywają koszty odbioru i zagospodarowania odpadów. Naturalnie jest to problem uniwersalny i znany z całego kraju.

– Uświadomiliśmy sobie, że tak radykalny wzrost ilości wytwarzanych odpadów, a przede wszystkim odpadów plastikowych, spowodował konieczność podjęcia radykalnych działań pozwalających na realne ograniczenie na obszarze Gminy Wałbrzych konsumpcji opakowań jednorazowych z tworzyw sztucznych. Nie o popularność nam chodziło, nie o wygrany wyścig, lecz niezwłoczne podjęcie walki z rujnującym środowisko zagrożeniem. 500 lat trwa naturalny rozkład plastikowej butelki. W tym czasie plastik zatruwa organizmy żywe, ziemię i wodę. Mimo to jego produkcja i zużycie rośnie lawinowo. Musimy z tym skończyć dla dobra naszego i naszych dzieci. Rozumie to wielu Wałbrzyszan. Wiemy już, że przykład instytucji miejskich, który od razu przyniósł znakomite wyniki, inspiruje kolejne instytucje i firmy w Wałbrzychu. Zapraszamy je do oficjalnego przystąpienia do akcji Stop Plastik i przestrzegania kilku prostych zasad, które otaczający nas świat uczynią lepszym. Mam wielką nadzieję, że wręczane przez nas certyfikaty i promocja uczestników zbudują wspaniałą ekologiczną wspólnotę w walce o środowisko wolne od plastiku – barwnie opowiadał Roman Szełemej, prezydent Wałbrzycha.

Uchwała była następstwem trwającej już od kilku miesięcy w Wałbrzychu akcji „Stop z Plastikiem”. W minionym roku tamtejsza Rada Miejska skierowała wezwanie do Prezydenta Miasta, mieszkańców, podmiotów gospodarczych oraz instytucji, jednostek i spółek Gminy Wałbrzych o wyeliminowanie na terenie miasta produktów jednorazowego użytku z tworzyw. W apelu pojawiła się także prośba o to, by warunkiem objęcia przez Prezydenta Miasta patronatu nad jakimikolwiek wydarzeniami miejskimi było zobowiązanie się organizatorów do odstąpienia w trakcie tych wydarzeń od korzystania z wyrobów z tworzyw, np. reklamówek, czy butelek PET i zastępowania ich odpowiednikami z tworzyw biodegradowalnych bądź produktami wielokrotnego użytku. Ta sama Rada Miejska Wałbrzycha zaapelowała również do mieszkańców o systematyczne odstępowanie od stosowania w życiu codziennym, a w efekcie całkowite wyeliminowanie, oferowanych im jednorazowych opakowań na żywność i napoje oraz innych wyrobów jednorazowych z tworzyw sztucznych.

Coraz więcej miast mówi tworzywom NIE

Oprócz wspominanej dolnośląskiej miejscowości na podobne rozwiązania zdecydowały się już także inne miasta w kraju.

Swoją uchwałę w 2019 r. „w sprawie ustalenia kierunków działania dla Prezydenta Miasta Krakowa w zakresie przeprowadzenia akcji Kraków bez plastiku” przyjęli radni miejscy Krakowa. Zobowiązali m.in. prezydenta do kupowania w instytucjach miejskich wody w butelkach PET i promowania spożywania wody z kranu, a także korzystania z usług cateringu, w ramach którego poczęstunek nie jest podawany w tworzywowych pojemnikach, ale w opakowaniach wielokrotnego użytku.

Coraz większa liczba miast podejmuje też działania promocyjne, mające w miękki sposób, a nie w drodze uchwały, wyeliminować tworzywa sztuczne.

W lipcu ubiegłego roku Urząd Miasta Torunia poinformował, iż rezygnuje z jednorazowych naczyń z tworzyw. Prezydent Torunia wydał zarządzenie, które zobowiązuje urzędników do rezygnacji z użycia tworzywowych butelek, talerzy, kubków, sztućców i słomek. Od tego czasu są one zastępowane naczyniami wielorazowego użytku lub jednorazowymi produktami ulegającymi kompostowaniu lub biodegradacji. W prezydenckim zarządzeniu była też mowa

o odstąpieniu od używania jednorazowych toreb i siatek wykonanych z tworzyw sztucznych. W miarę możliwości urzędnicy mają korzystać z usług wykonawców, którzy stosują materiały inne niż tworzywa sztuczne.

Z kolei w centrum Legnicy w ubiegłym roku stanęła ważąca pół tony piramida sprasowanych odpadów tworzyw sztucznych i informacja, że do jej wyprodukowania wystarczy zaledwie 30 minut. Takim happeningiem rozpoczął legnicki magistrat kampanię „Zrywam z plastikiem”. Jak tłumaczono, chodzi przede wszystkim o zaprzestanie używania toreb na zakupy (foliówek), słomek do picia, kubków i opakowań na wynos oraz butelek PET. Potem przez cały miniony rok z inspiracji władz miejskich mieszkańcy Legnicy uczestniczyli w sporej liczbie miejskich inicjatyw zachęcających do „zrywania z plastikiem”. Sielankowe życie bez tworzyw w Legnicy pokazywała telewizja TVN, dając przykład jednej z restauracji, która znakomicie obywa się bez tego rodzaju przedmiotów.

– Każde ekologiczne zachowanie oznacza lepszą przyszłość w życiu i w biznesie. To nie moda, lecz konieczność. W naszym lokalu zamiast plastiku wprowadzamy kubki papierowe i drewniane sztućce. Opakowania na wynos są wielokrotnego użytku. Po kawę klienci mogą przyjść z własnymi kubkami. Wodę gazowaną produkujemy sami w dystrybutorze. Wchodząc do legnickiego projektu, zmieniamy nasz sposób myślenia i klientów – zachwalali swój nowy świat w materiale telewizyjnym właściciele lokalu z Legnicy. Zresztą z zajęciami na podany temat trafiono nawet do miejskich przedszkoli.

Swoją akcję "Gdańsk bez plastiku” prowadzą także władze stolicy Pomorza.

– Wypracowaliśmy 10 podstawowych zasad, jak każdy z nas może przyczynić się do tego, żeby zmniejszyć użycie plastiku. Już dziś każdy może zrezygnować lub ograniczyć zużycie jednorazowych siatek, słomek, kubków czy butelek typu PET. Zdajemy sobie sprawę, że będzie to długotrwały proces zmiany naszych nawyków, jednak wierzymy, że możemy w tym obszarze zacząć działać dla wspólnego dobra – opowiadał Piotr Grzelak, zastępca prezydenta Gdańska.

– Coraz częściej mamy do czynienia z niepokojącymi informacjami o nadprodukcji opakowań plastikowych, które negatywnie wpływają na środowisko naturalne, na nasze najbliższe otoczenie. Wsłuchując się w te głosy, nie możemy pozostać bierni. Dlatego właśnie w Gdańsku podjęliśmy odważną inicjatywę „Gdańsk bez plastiku”. Polega ona na promocji ekologicznych postaw, dbaniu o naturę, a przede wszystkim na zmniejszeniu zużycia plastiku w życiu codziennym. Zdajemy sobie sprawę, że będzie to długofalowy proces zmiany naszych nawyków – dodawała Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska.

Czy to wszystko jest zgodne z prawem?

Z opisywanym w tekście stawianiem sprawy przez samorządy w kontekście wykorzystywania tworzyw, zwłaszcza samorząd wałbrzyski, nie zgadza się branża przetwórstwa tworzyw sztucznych. Twierdzi ona, że zakaz sprzedaży i posiadania wyrobów z tworzyw sztucznych, jaki wprowadzono w Wałbrzychu jest niezgodny z Konstytucją RP i traktatami UE.

– Rada Miejska w Wałbrzychu nie ma prawa zakazywać stosowania, ani tym bardziej karać grzywną za posiadanie legalnych w Polsce i na terenie całej Unii Europejskiej wyrobów. To drastyczny przykład dyskryminacji przedsiębiorców i obywateli. Wprowadzony przez władze Wałbrzycha zakaz sprzedaży i posiadania wybranych tworzyw sztucznych jest w opinii Polskiego Związku Przetwórców Tworzyw Sztucznych niezgodny z ustawą o samorządzie gminnym, ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, ustawą o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, ustawą o odpadach oraz ustawą Prawo ochrony środowiska. Nieprecyzyjne zapisy uchwały m.in. uderzają w zasadę pogłębiania zaufania, proporcjonalności, bezstronności i równego traktowania przedsiębiorców, którzy mają zostać pozbawieni ochrony w zakresie bezpieczeństwa obrotu prawnego – przekonuje w specjalnym stanowisku organizacji Robert Szyman, dyrektor Polskiego Związku Przetwórców Tworzyw Sztucznych.

CAŁY ARTYKUŁ ZNAJDĄ PAŃSTWO W NR 2/2020 DWUMIESIĘCZNIKA "CHEMIA I BIZNES". ZAPRASZAMY.

tworzywa sztuczneprawoodpady