Innowacje receptą na wyjście z kryzysu?

• Strona główna
• Artykuły
• Innowacje receptą na wyjście z kryzysu?

Data publikacji: 2020-06-19 / Autor: Zespół Ayming

Z przeprowadzonego dla Ayming badania „Droga do innowacji a COVID-19. Wyzwania dla CEO” wynika, że w 2019 r. tylko 60% przedsiębiorstw opracowało nowy produkt, a co piąta – nową usługę. 38% ankietowanych nie skorzystało z żadnej formy ochrony własności intelektualnej. Do głównych wyzwań, które stoją przed kadrą zarządzającą w firmach rozwijających innowacje zaliczymy m.in. uzyskanie zewnętrznego finansowania, opracowanie strategii innowacji oraz rozwój kultury innowacyjnej.

Choć świat ponad dekadę temu również zmagał się z kryzysem gospodarczym, nie dotknął on wówczas aż 
w takim stopniu rodzimych przedsiębiorców, jak ma to miejsce teraz. Z danych GUS wynika, że po marcu, który przyniósł zmniejszenie produkcji przemysłowej o zaledwie 2,3% w porównaniu z tym samym okresem w 2019 r., w kwietniu nastąpiło poważne załamanie. Produkcja spadła aż o 24,6%, a kryzys dotknął 30 z 34 gałęzi przemysłu. Już na początku pandemii najlepiej radziły sobie firmy, które wcześniej wdrożyły rozwiązania cyfrowe i były elastyczne biznesowo. Wielu z nim wykorzystanie innowacji w działalności biznesowej pozwoliło na szybkie przystosowanie się do nowej rzeczywistości rynkowej.

Krajobraz innowacyjności

Przedsiębiorcy w Polsce dość optymistycznie oceniają swój dotychczasowy poziom innowacyjności. Porównując się do konkurencji międzynarodowej, 42% z nich wystawiło sobie notę 3 w skali od 1 do 5. Co trzeci respondent przyznał, że dobrze ocenia swój poziom innowacyjności. Tak przedstawiają się deklaracje, a jak wygląda praktyka? 

W raporcie Ayming czytamy, że w 2019 r. najwięcej firm ulepszyło swój produkt (62%) lub opracowało nowy (60%). Ulepszonym procesem pochwaliło się 40% ankietowanych, zaś zupełnie nowym – 31%. Co piąte przedsiębiorstwo opracowało nową usługę, a co czwarte ją ulepszyło. 33% badanych sięgnęło po ochronę patentową, a 7% zarejestrowało wzór użytkowy lub wzór przemysłowy. W związku z COVID-19 rozwój innowacyjności w Polsce może zauważalnie wyhamować, ale to właśnie innowacje w przypadku części przedsiębiorstw mogą przyspieszyć wyjście z kryzysu.

Wielu przedsiębiorców było zmuszonych zweryfikować swoje plany i zminimalizować wydatki. Przed pandemią koronawirusa aż 59% badanych firm planowało zwiększyć swoje budżety B+R w ciągu najbliższych trzech lat, z czego co piąta deklarowała, że będzie go „zdecydowanie więcej”. W obecnej sytuacji sięgnięcie po zewnętrzne finansowanie może okazać się już nie tylko dodatkowym czynnikiem intensyfikującym działalność innowacyjną w przedsiębiorstwie, ale w wielu przypadkach wręcz sposobem na podtrzymanie działalności B+R w czasach spowolnienia gospodarczego. Jest to jednak tylko jedno z wyzwań na długiej drodze do zwiększenia poziomu innowacyjności.

Z raportu Ayming wynika, że 93% ankietowanych finansuje innowacje na bazie własnych zasobów. Ponad połowa badanych firm posiada wydzielony budżet na działania badawczo-rozwojowe. Co ciekawe, dla 70% z nich jego wysokość jest wystarczająca. Jeśli chodzi o formy zewnętrznego finansowania, przedsiębiorcy w Polsce najczęściej sięgają po dotacje unijne – w 2019 r. aplikowało o nie 40% firm. Z ulgi podatkowej na badania i rozwój skorzystało 21 proc. ankietowanych, a z pożyczek i kredytów – 23%. Zdaniem respondentów do zwiększenia własnych nakładów na B+R w największym stopniu przyczyniłyby się wyższe ulgi podatkowe (67 proc.), łatwiejszy dostęp do dotacji (65%) oraz mniejsza formalizacja procedur (57%).

– Ważną kwestią jest uzyskanie środków finansowych także na wdrożenie już wypracowanych innowacji. Rolą CEO jest wybór takiego rozwiązania, które będzie najbardziej korzystne dla firmy. Najpowszechniejszym sposobem jest sprzedaż wyników badań lub udzielenie licencji. Drugą możliwością jest dotarcie do partnerów biznesowych, którzy będą zainteresowani wypracowanym rozwiązaniem. Trzecim rodzajem komercjalizacji jest wdrożenie wypracowanych rozwiązań we własnym zakresie w ramach prowadzonej działalności produkcyjnej. Zazwyczaj jest to najbardziej kosztochłonny sposób wdrożenia, ale może okazać się najbardziej dochodowym. Przedsiębiorcy mogą skorzystać ze wsparcia finansowego w ramach ulgi badawczo-rozwojowej lub – w zależności od dostępności – także z dotacji unijnych.

Wyzwanie: strategia innowacji
Zaledwie 27% firm potwierdziło posiadanie strategii innowacji, a 34% jest w trakcie jej przygotowania. Co trzecie przedsiębiorstwo jest zdania, że taki dokument nie jest mu w ogóle potrzebny. Autorami strategii innowacji są najczęściej zarządy (85%), dział B+R (52%) oraz działy finansowe (30%). Co czwarta firma korzysta ze wsparcia podmiotów zewnętrznych. Opracowana strategia pełni nie tylko rolę biznesowego drogowskazu. Przedsiębiorcy, którzy ją wdrożyli, bardziej świadomie korzystają z dostępnych zewnętrznych instrumentów finansowania innowacji. Niemal połowa podmiotów posiadających strategię finansuje swoje działania badawczo-rozwojowe z pomocą dotacji krajowych, zaś 38% rozlicza ulgę B+R.

– Innowacje dotyczą właściwie każdej funkcji w organizacji, co wymaga zaprojektowania złożonego systemu, który będzie je wspierał. Jednym z wyzwań dla CEO związanym ze stworzeniem strategii jest ustalenie, w jaki sposób innowacje będą tworzyć wartość dla klientów i organizacji. Należy również zastanowić się nad alokacją zasobów – zarówno zespołów, jak i budżetów – do poszczególnych działań innowacyjnych, aby efektywnie wspierały realizację strategii biznesowej. Wreszcie, istotnym wyzwaniem jest uznanie strategii za elastyczny twór, który powinien ewoluować w zależności od zmian rynkowych, oczekiwań klientów czy działań konkurencji.

Wyzwanie: stworzenie kultury innowacyjnej
Organizacja, która przejawia cechy kultury innowacyjnej, w większym stopniu podejmuje i rozwija u siebie działalność innowacyjną. Do tych cech zaliczymy m.in. otwartość, wzajemne zaufanie, relację partnerstwa, nastawienie na zdobywanie nowej wiedzy oraz zachęcanie do podejmowania własnej inicjatywy. Tymczasem kultura innowacyjna w polskich przedsiębiorstwach jest stosunkowo słabo rozwinięta, choć można zaobserwować pozytywne zmiany.

73% firm przebadanych przez Ayming promuje postawy innowacyjne wśród pracowników. Dodatkowo 16% przedsiębiorców przyznało, że pracuje nad opracowaniem systemu motywacyjnego. U ponad połowy ankietowanych przybrał on formę gratyfikacji finansowej, a w co piątej przełożeni jako motywację stosowali pochwały.

– Stworzenie kultury innowacyjnej wymaga od kadry zarządzającej wprowadzenia takiego sposobu zarządzania, który polega na angażowaniu pracowników w proces podejmowania decyzji dotyczących organizacji, zwiększaniu ich samodzielności i umożliwianiu brania odpowiedzialności za swoje działania. Bardzo ważnym aspektem jest akceptowanie błędów i zgoda na niepowodzenia. Jeśli CEO otwarcie nie zakomunikuje takiego przekazu, osoby odpowiedzialne za rozwijanie innowacji nie będą proponować własnych pomysłów i realizować zadań obarczonych jakichkolwiek ryzykiem. Im mniej hierarchiczna organizacja, większa swoboda działania i możliwość pracy w interdyscyplinarnych zespołach, tym większe szanse na przepływ wiedzy, generowanie pomysłów i sukces podejmowanych inicjatyw.

Ayming to międzynarodowa grupa doradcza działająca w 15 krajach na świecie. Od 2004 r. Ayming Polska wspiera przedsiębiorstwa w uzyskiwaniu oszczędności i zwiększaniu wyników finansowych, oferując kompleksowe doradztwo operacyjne w zakresie: podatków i opłat, ubezpieczeń społecznych i środowiska pracy oraz dotacji i ulgi B+R. 

Magdalena Burzyńska, dyrektor zarządzający w Ayming Polska

Agnieszka Hrynkiewicz-Sudnik, Dyrektor Obszaru podatków i finansowania innowacji w Ayming Polska

Marek Dalka, Kierownik Działu Innowacji, Ulg i Dotacji w Ayming Polska

badania i rozwójAyming Polska